• De Fire-beweging (Financial Independence Retire Early) is uit de Verenigde Staten overgewaaid naar Nederland.
  • Het kernidee is simpel: zuinig leven, veel sparen en slim investeren zorgen ervoor dat je vroeg kunt stoppen met werken. Idealiter als je nog dertiger bent, maar dat is niet altijd realistisch.
  • Business Insider rekent voor hoe groot de invloed is van zaken als veel sparen, de beschikking over een startkapitaal, tijd en rendement bij het bereiken van financiële onafhankelijkheid.

Het menselijke verlangen naar een zelfvoorzienend leven, zonder de noodzaak om te moeten werken en met weinig stress, is van alle tijden. Voor de meeste mensen is dat een een stip aan de horizon: pensioen als je 65-plusser bent. Maar niet iedereen wil wachten tot de AOW-uitkering maandelijks wordt bijgestort.

De drang om snel financieel onafhankelijk te worden ligt aan de basis van de Fire-beweging (Financial Independence Retire Early). Die is ontstaan in de Verenigde Staten en heeft inmiddels ook aanhangers in Nederland.

Veel van de huidige ideeën van de Fire-beweging, zoals zuinig leven, zo veel mogelijk sparen en slim beleggen, werden uit de doeken gedaan in het geldboek ‘Your Money or Your Life‘ van Vicki Robin en Joe Dominguez uit 1992. Veel Fire-aanhangers beschouwen dit boek als dé Bijbel voor financiële onafhankelijkheid.

Sindsdien is er meer literatuur verschenen en zijn er ook heel wat levende voorbeelden van de Fire-beweging. Zo ging de Canadese Peter Adeney, die bekend is als Mr. Money Mustache, al op zijn 30ste met pensioen. Hij en zijn vrouw, allebei IT’ers, potten het merendeel van hun salaris op en belegden het in aandelenfondsen.

In Nederland is Puck Landewé, bekend van website fireforwomen.com, een van de bekendere gezichten van de beweging voor financiële onafhankelijkheid. Zij verwacht in 2021, op haar 34ste, voldoende vermogen te hebben om niet meer te hoeven werken.

De simpele wiskunde achter Fire: de regel van 4%

Hoe lukt het deze mensen om financieel onafhankelijke te worden? Om deze vraag te beantwoorden is het goed om stil te staan bij een belangrijk uitgangspunt van Fire: de zogeheten regel van 4 procent.

De logica is doodsimpel: je kunt jezelf financieel onafhankelijk noemen als je vermogen zo groot is dat je van het rendement kunt leven. Het is gangbaar om een gemiddeld rendement van 4 procent aan te nemen.

Stel je hebt hard gewerkt, goed gespaard en een flinke erfenis gekregen. Dat telt uiteindelijk op tot een vermogen van 1 miljoen euro. Dat kapitaal is belegd in aandelen en obligaties en het gemiddelde rendement bedraagt jaarlijks 4 procent.

Je kunt dus jaarlijks 40.000 euro van de beleggingsrekening opnemen zonder dat je vermogen gaat krimpen. Op moment dat de jaarlijkse uitkering hoog genoeg is om de kosten van levensonderhoud te betalen, heb je de financiële onafhankelijkheid bereikt en ben je Fire!

Hoeveel geld je nodig hebt om uiteindelijk Fire te worden is dus een simpele rekensom. Uitgaand van een rendement van 4 procent, moet het vermogen vijfentwintig keer hoger zijn dan de kosten van levensonderhoud. Met als kanttekening: je moet in Nederland uiteraard ook rekening houden met de vermogensbelasting in box 3, die bij grotere vermogens effectief ruim 1 procent per jaar bedraagt.

De regel van 4 procent komt uit het onderzoek van financieel adviseur William Bengen. Hij wilde weten of een gepensioneerde jaarlijks 4 procent van zijn vermogen kan opnemen zonder dat het langzamerhand krimpt. Op basis van een analyse van historische rendementen van aandelen en obligaties tussen 1926 en 1976 concludeerde hij dat 4 procent een redelijk opnametempo was.

Voor mensen die aan de veilige kant willen zitten, is een aanname van 3 procent wellicht een beter alternatief. Daarmee wordt het risico kleiner dat de rendementen op financiële markten tegenvallen en het opgebouwde vermogen onvoldoende blijkt voor financiële onafhankelijkheid. Bij de regel van 3 procent bereik je de Fire-status als je vermogen drieëndertig keer hoger is dan de kosten van levensonderhoud.

Vier knoppen waar je aan kunt draaien

Uiteindelijk zijn er vier knoppen waaraan elke Fire-enthousiast kan draaien: tijd om vermogen op te bouwen, het beoogde rendement, het deel van het inkomen dat je spaart en startkapitaal. Voor dat laatste ben je weliswaar vaak afhankelijk van anderen, via een erfenis of een schenking, maar het kan veel uitmaken.

Om te illustreren hoe deze factoren het moment beïnvloeden wanneer iemand vervroegd met pensioen kan gaan of zijn vaste baan kan opzeggen, nemen we hieronder vier verschillende situaties door.

Voor het gemak werken wij met een fictief persoon, mevrouw De Vries. Zij is momenteel 25 jaar oud, werkt als boekhouder en verdient netto 45.000 euro per jaar. Jaarlijks geeft ze 35.000 euro uit, de rest zet ze op haar spaarrekening.

De Vries wil idealiter op haar 40ste financieel onafhankelijk worden. Om dat te kunnen doen moet ze volgens de regel van 4 procent 875.000 euro (jaarlijkse uitgaven van 35.000 euro keer 25) aan vermogen hebben om Fire te worden.

Als zij elk jaar 10.000 euro opzij zet en dat tegen een rendement van 4 procent belegt, neemt haar vermogen in het veertigste levensjaar toe tot 218.000 euro. Daarmee blijft financiële onafhankelijkheid voor De Vries helaas nog ver uit zicht.

Tijd

Misschien was het doel om op haar 40ste met pensioen te gaan te ambitieus. Als onze boekhouder nog tien jaar langer doorwerkt en op haar 50ste met pensioen gaat, komt haar vermogen op ruim 440.000 euro uit. Maar ook dat is ongeveer de helft van het oorspronkelijke doel van 875.000 euro. Ze bereikt haar doel pas in haar 63ste levensjaar.

Rendement

In het vorige voorbeeld rekenden we met een rendement van 4 procent. Dat percentage is gebaseerd op de gemiddelde prestatie van een conservatieve beleggingsportefeuille die uit aandelen en obligaties is samengesteld. De Vries kan besluiten om meer risico te nemen en al haar vermogen in ETF's en beleggingsfondsen met focus op wereldaandelen te stoppen.

Beleggen in aandelen is risicovoller dan in obligaties maar dat vertaalt zich voor de lange termijn meestal ook in een hoger rendement.

Uit historische analyses van Amerikaanse aandelen blijkt dat de aandelenmarkt, inclusief de herbelegging van dividenden, op jaarbasis een rendement kan halen van ruim 9 procent op de lange termijn. Als we met dat rendement naar de toekomst toe rekenen, kan De Vries al op haar 50ste haar doel bereiken om financieel onafhankelijk te worden met een vermogen van 875.000 euro bereiken.

Weinig consumeren, veel spaargeld opzij zetten

Maar misschien vindt onze boekhouder het niet verantwoord om zo veel risico te nemen om eerder Fire te worden. In plaats daarvan besluit ze om een groter deel van haar jaarlijkse inkomen opzij te zetten. Haar beleggingsmix blijft dus bij een behoudende mix van aandelen en obligaties en het verwachte jaarlijkse rendement is 4 procent.

In onze uitgangspositie spaarde De Vries jaarlijks 10.000 euro per jaar, wat een spaarpercentage van circa 22 procent betekende. Zij besluit om veel zuiniger te gaan leven en legt voortaan elk jaar 27.000 euro opzij. Ze houdt dan netto nog 18.000 euro per jaar over. Ofwel: ze moet rondkomen van 1.500 euro per maand.

Dankzij een Spartaanse levenswijze bereikt De Vries haar Fire-doel van 875.000 euro al op haar 46ste. Dat is sneller dan met de strategie die we hierboven illustreerden, waar het rendement verdubbelde!

Startkapitaal

Laten we ons deze keer voorstellen dat De Vries vermogende ouders heeft. Zij schenken haar op 25-jarige leeftijd 100.000 euro.

We nemen aan dat het startkapitaal in datzelfde jaar belegd wordt volgens een verwacht rendement van 4 procent per jaar. Vervolgens blijft De Vries jaarlijks 10.000 euro per jaar sparen. Ook dat wordt tegen 4 procent geïnvesteerd.

In deze situatie wordt De Vries op haar 55ste financieel onafhankelijk. Dat is sneller dan 63, de leeftijd wanneer De Vries zonder startkapitaal financieel onafhankelijk zou worden. Maar het is minder snel dan als ze een hoger rendement nastreeft of fors meer gaat sparen.

Kies je Fire-stijl

De Fire-beweging is geen eenheidsworst. In discussiegroepen komen verschillende stijlen aan bod. We nemen hieronder drie mogelijke Fire-stijlen door.

Lean Fire (Krent)

Lean Fire of Krent zoals het soms in Nederland wordt genoemd, gaat uit van een minimalistische levenswijze.

Volgens de Nederlandse discussiegroep DutchFIRE op internetforum Reddit, die ruim 27.000 leden telt, hebben de volgers van Lean Fire vaak een inkomen rond of zelfs onder modaal. Toch weten ze door veel te sparen en zuinig te leven relatief vroeg financiële onafhankelijkheid te bereiken.

De volgers van Lean Fire verwachten ook na hun pensioen de levenskosten relatief laag te houden. Volgens de internationale discussiegroep LeanFIRE op Reddit streeft een tweepersooons huishouden binnen die groep ernaar om de uitgaven tot 40.000 dollar per jaar te beperken, oftewel 20.000 dollar per persoon.

Fat Fire (Miljonair)

Fat Fire, of het Nederlandse alternatief Miljonair, is in vele opzichten het tegenovergestelde van Lean Fire. Volgens DutchFIRE op Reddit, heeft deze groep een doelvermogen van 1 miljoen euro of meer. Met de regel van 25 betekent dat het doel is om jaarlijks minimaal 40.000 euro per persoon te kunnen besteden.

Volgers van Fat Fire zijn vaak grootverdieners die veel uitgeven en dat willen blijven doen nadat ze financieel onafhankelijk zijn geworden.

Als het je lukt om Fat Fire te worden, heb je na je pensioen de financiële ruimte om een Tesla te nemen of eerste klas naar de vakantie van je dromen te vliegen.

De internationale discussiegroep over FatFIRE op Reddit telt 115.000 leden. Dat is wat minder dan de 163.000 leden bij LeanFIRE. Dat alleen al toont dat FatFIRE voor minder mensen is weggelegd.

Barista Fire (Deeltijd Fire)

Barista Fire komt minder vaak voor dan Fat Fire of Lean Fire. Met deze Fire-stijl is het doel om slechts deels financieel onafhankelijk te worden.

Het idee van Barista Fire is om genoeg vermogen op te bouwen om niet meer 40 uur per week te hoeven werken. Een minimaal inkomen op basis van een paar klussen per jaar of een tijdelijke baan bij Starbucks moet al voldoende zijn.

Omdat je deels blijft werken, hoef je slechts een deel van je jaarlijkse uitgaven via je vermogen te financieren. Dat verlaagt het bedrag dat je gespaard moet hebben om Barista Fire te worden.

Deze strategie past bij mensen die veel hobbyprojecten hebben en die zichzelf de ruimte willen geven om die serieus te nemen.

Ook is Barista Fire geschikt voor de groep die het niet aandurft om volledig te stoppen met werken en de financiële vrijheid eerst op een kleinere schaal wil uitproberen.

Fire is geen wondermiddel

Het idee van financiële onafhankelijkheid en vroeg stoppen met werken klinkt heel verleidelijk. Toch is het belangrijk om te beseffen dat dit geen risicovrije strategie is en dat je er best veel voor moet opofferen.

Beleggen gaat nooit zonder risico en hoe het uiteindelijk uitpakt kan niet worden voorspeld. Zo kan de regel van 4 procent in de praktijk tegenvallen als de aandelenmarkt meerdere slechte jaren beleeft.

Minimalistisch leven en meer sparen klinkt in eerste instantie duidelijk en simpel. Maar als het tijd wordt om ingrijpende keuzes te maken, kan een kleiner huis of geen auto best lastig zijn. Ook kan een onvoorziene privé-situatie, zoals een onverwachte zwangerschap met een tweeling, roet in het eten gooien, als je van plan was heel weinig uit te geven.

Verder vereist Fire redelijk veel vooruit denken en plannen. Ook moet je handig worden met beleggen in financiële producten en/of vastgoed. Sommige mensen ontbreekt het aan de discipline of de interesse waardoor ze kunnen afhaken.

Een belangrijk punt is tot slot dat niet iedereen een gelijke startpositie heeft. Hard werken en zuinig leven is niet altijd genoeg. Iemand die bijvoorbeeld veel schuld heeft, zal het spaargeld in eerste instantie voor de aflossing van schulden moeten gebruiken. Dan is sparen en beleggen om financieel onafhankelijk te worden geen realistisch doel.

Lees meer over geldzaken: